FRESH GROCERIES - Πάντα φρέσκα

Τα fresh groceries κερδίζουν συνεχώς έδαφος και όπως όλα δείχνουν, τα τμήματα των φρέσκων -κρεάτων, ψαριών, φρούτων και λαχανικών- μπορούν να γίνουν, με διαφορά, οι αποτελεσματικότεροι κράχτες για τις επιχειρήσεις λιανεμπορίου. Συμβάλλουν στη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και στην αύξηση της κερδοφορίας στους δύσκολους καιρούς της πανδημίας, του Ουκρανικού, του υψηλού πληθωρισμού και της κατακόρυφης ανόδου του κόστους ενέργειας και μεταφορών. Αυτά τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Σπυρίδωνας Σάββας Κούρκουλος, managing director της Apricot Consulting, η οποία παρέχει, συμβουλευτικές υπηρεσίες και εκπαίδευση σε εταιρείες FMCGs και σε λιανέμπορους.

Ποιες δυσκολίες και περιορισμούς παρουσιάζει η Κύπρος ως προς τη φύλαξη, συντήρηση και μεταφορά των φρέσκων προϊόντων;

Οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι λιανεμπορικές επιχειρήσεις στην Κύπρο, τουλάχιστον σύμφωνα με την εμπειρία μας, έχουν να κάνουν με ζητήματα, όπως, η σημαντική εξάρτηση από τις εισαγωγές φρέσκων - περίπου 40% βάσει στοιχείων του 2018 - με υψηλό κόστος logistics. Επίσης, είναι και το μικρό μέγεθος της αγοράς, που δεν επιτρέπει λύσεις κεντρικοποίησης στα logistics, τουλάχιστον όσον αφορά τα φρέσκα, για σκοπούς ελέγχου της ποιότητας. Επιπλέον, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, απαιτείται σειρά διαδικασιών για την τήρηση της ψυκτικής αλυσίδας, αφού και η παραμικρή απόκλιση μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα και τη διάρκεια ζωής των φρέσκων προϊόντων. Γενικότερα, θα έλεγα ότι είναι απαραίτητη η υιοθέτηση μιας πολιτικής ποιότητας σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα.

Έχετε καθόλου στοιχεία για την εικόνα που παρουσιάζουν τα φρέσκα προϊόντα στην αγορά; 

Βάσει των στοιχείων που έχουν πέσει στην αντίληψή μας για την κυπριακή αγορά, περίπου το 35% των πωλήσεων στις υπεραγορές αφορά φρέσκα προϊόντα. Αναφορικά με τις καταστροφές αυτών, εκτιμούμε ότι το ύψος τους σε παγκύπριο επίπεδο πρέπει να ανέρχεται, κατά μέσο όρο, σε 5% επί των πωλήσεων.

Ποιο αντίκτυπο είχε η πανδημία στα fresh groceries; Ευνόησε την ανάπτυξη τμημάτων για φρέσκα; 

Είναι γεγονός ότι ο καταναλωτής, μετά την πανδημία, φάνηκε να επιλέγει ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, που εν μέρει του εξασφαλίζει η κατανάλωση φρέσκων προϊόντων, ιδιαίτερα φρούτων και λαχανικών. Αυτό είχε ως επακόλουθο την αυξημένη ζήτηση στα φρέσκα. Οι λιανέμποροι μπορούν να συνδυάσουν το γεγονός αυτό με το να προσφέρουν ασφαλέστερα και πιο ποιοτικά προϊόντα, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα στόχους, όπως η αειφόρος ανάπτυξη και η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Πόσο επηρεάζει η άνοδος των τιμών και όλα τα επακόλουθα του πολέμου στην Ουκρανία; 

Η εκτίμησή μας είναι ότι ο πόλεμος έχει ενισχύσει την αυξητική τάση των τιμών, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με ζωοτροφές και λιπάσματα που επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος παραγωγής. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές που καλείται να πληρώσει ο καταναλωτής έχουν αυξηθεί και θεωρούμε ότι σταδιακά θα οδηγήσουν σε μείωση της κατανάλωσης των φρέσκων ως προς τις ζητούμενες ποσότητες. Από την πλευρά των λιανεμπόρων, λοιπόν, απαιτείται πολύ προσεκτικός χειρισμός σε επίπεδο παραγγελιών και διαχείρισης εντός των υπεραγορών, ώστε να μην επιβαρύνουν τα οικονομικά τους αποτελέσματα.

Τελικά, όλα αυτά μαζί επιβαρύνουν πιο πολύ τους λιανέμπορους ή τον καταναλωτή; 

Η γενική αντίληψη είναι ότι οι λιανέμποροι είναι από τους κερδισμένους των τελευταίων δυόμισι ετών. Στην πραγματικότητα, κέρδισαν τον πρώτο χρόνο της πανδημίας αλλά από τα τέλη του 2021 έχουν να αντιμετωπίσουν τις πρωτόγνωρες αυξήσεις των προμηθευτών, το αυξημένο κόστος ενέργειας και μεταφορών και τον υψηλό πληθωρισμό. Υπό το παραπάνω πρίσμα και δεδομένου του πολύ μικρού περιθωρίου καθαρής κερδοφορίας - κατά μέσο όρο 1,5% -, οι λιανέμποροι πρέπει να επιλέξουν εάν θα περάσουν ένα μέρος ή το σύνολο της επιβάρυνσης στον πελάτη. Από την άλλη πλευρά, ο καταναλωτής βλέπει την αγοραστική του δύναμη να συρρικνώνεται λόγω και του πληθωρισμού και αναγκάζεται να μειώσει την κατανάλωση.

Σε πρόσφατη ομιλία σας κατά τη διάρκεια συνεδρίου για το λιανεμπόριο, τονίσατε ότι η διαφορά ανάμεσα στις επιχειρήσεις λιανεμπορίου μπορεί να γίνει στα φρέσκα. Πού στηρίζετε αυτή σας την άποψη;

Τα τελευταία χρόνια ζούμε τον μετασχηματισμό του κλάδου και τα όρια μεταξύ των λιανεμπόρων δεν είναι εύκολα αντιληπτά. Για παράδειγμα, πριν από 15 χρόνια ένας καταναλωτής επέλεγε να κάνει τις αγορές του σε ένα κατάστημα hard discount, με κίνητρο τη χαμηλή τιμή των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, που κυρίως προσφέρονται σε ένα τέτοιο μαγαζί, σε σχέση με τα επώνυμα προϊόντα. Στις μέρες μας οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των λιανεμπόρων δεν είναι ευδιάκριτες, καθώς όλοι έχουν μπει στα χωράφια των άλλων. Έχοντας αυτό κατά νουν, η εστίαση στα φρέσκα μπορεί να αποτελέσει τη στρατηγική επιλογή των λιανεμπόρων, που θέλουν να ξεφύγουν από τη λογική των μόνιμων προσφορών και της χαμηλής τιμής, χτίζοντας σε βάθος χρόνου μία σχέση εμπιστοσύνης με τους καταναλωτές. Εφόσον είναι συνεπείς με την επιλογή τους, είναι βέβαιο ότι οι πελάτες θα τους προτιμούν για το σύνολο των αγορών τους.

Οι Κύπριοι λιανέμποροι επενδύουν στα τμήματα των φρέσκων και σε πρακτικές μείωσης των απωλειών;

Ο κλάδος του λιανεμπορίου στην Κύπρο παρουσιάζει μια σχετική υστέρηση σε σχέση με τις μεγαλύτερες και περισσότερο ανεπτυγμένες αγορές στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπως η Αγγλία και η Ολλανδία. Αυτό οφείλεται αφενός στο μικρό μέγεθος της αγοράς και αφετέρου στον τρόπο που αυτή έχει στηθεί, με συγκριτικά μικρό βαθμό συγκέντρωσης του οργανωμένου λιανεμπορίου, σήμερα, σε σχέση με το παραδοσιακό. Οι δύο αυτοί παράγοντες επηρεάζουν τον βαθμό υιοθέτησης πρακτικών και μεθοδολογιών, γιατί απαιτείται -για να είναι αποδοτικές τέτοιες επενδύσεις - να μπορούν να εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα, κάτι που όπως αντιλαμβάνεστε, μπορεί να επιτευχθεί μόνο από τις μεγάλες αλυσίδες. Σταδιακά παρατηρούμε ότι οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς εξετάζουν και εφαρμόζουν πρακτικές, που θα ενισχύσουν την εικόνα τους στα τμήματα των φρέσκων, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με την ποιότητα αλλά και την εξυπηρέτηση των πελατών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τουλάχιστον από τις εταιρείες που γνωρίζουμε, είναι η Blue Island, η οποία προσεγγίζει ολιστικά το ζήτημα, έχοντας αναπτύξει διαδικασίες που αφορούν σε όλο το supply chain, ενισχύοντας περαιτέρω όσα προβλέπονται από το HACCP.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός βοηθά στην ανάπτυξη των εν λόγω τμημάτων; 

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των λιανεμπορικών επιχειρήσεων έχει εστιάσει μέχρι τώρα σε θέματα, όπως, η δημιουργία συναισθηματικού δεσμού του λιανέμπορου με τους καταναλωτές, η ανάπτυξη μίας μοναδικής αγοραστικής εμπειρίας, οι γρήγορες και ανέπαφες συναλλαγές και η διατήρηση ικανοποιητικών αποθεμάτων. Με αυτά τα δεδομένα, η ψηφιοποίηση έχει μερικώς υποστηρίξει την ανάπτυξη των φρέσκων τμημάτων, όμως απαιτούνται περαιτέρω επενδύσεις σε λογισμικό, συστήματα, διαδικασίες και εκπαίδευση, για να βοηθηθεί η ανάπτυξη των πωλήσεων της κατηγορίας.

Μείωση απωλειών για αύξηση κερδοφορίας

Σύμφωνα με τον κ. Κούρκουλο, οι πρακτικές που ακολουθούν οι λιανέμποροι στη Δυτική Ευρώπη και την Αμερική, για τον περιορισμό των καταστροφών και των απωλειών (shrinkage) στα φρέσκα περιλαμβάνουν:

• Αύξηση της διάρκειας ζωής των προϊόντων, για παράδειγμα, κατά μία μέρα στο φρέσκο παστεριωμένο γάλα.

• End to end εφαρμογή του category management για τον προσδιορισμό της βέλτιστης ποικιλίας (assortment) ανά κατάστημα, βάσει των προτιμήσεων και των αναγκών των πελατών.

• Αξιοποίηση της τεχνολογίας και χρήση εξειδικευμένου λογισμικού για προσδιορισμό της ημερήσιας ζήτησης σε επίπεδο κωδικού (SKU) κτλ..

• Τυποποίηση διαδικασιών λειτουργίας (business processes) για θέματα, όπως, ανακύκλωση, παραγγελίες και price off.

• Καθορισμό του service level καθώς και του on-shelf availability.